Quantcast

H φημισμένη γραμματοσειρά του London Underground γίνεται 100

Η σύντομη ιστορία ενός αόρατου θρύλου της τυπογραφίας

Σπύρος Μαυρογιάννης

19 Ιανουαρίου 2013

Μια βδομάδα πριν, ο αρχαιότερος υπόγειος σιδηρόδρομος στον κόσμο γιόρταζε τον ενάμισι αιώνα λειτουργίας του. Ένα ακόμα όμως αναπόσπαστο στοιχείο της ζωής του – από τα καθοριστικά της οπτικής του ταυτότητας – κλείνει μέσα στο 2013 μια γεμάτη εκατονταετία δικού του βίου. Η γραμματοσειρά του γεννημένη το 1913 από τον βρετανό καλλιγράφο Edward Johnston. Η “Underground” σχεδιάζεται με θεμέλιο τον συνδυασμό στιβαρού όγκου και απλότητας στην γραμμή, με στόχο να διατηρεί την κλασικότητα των Roman γραμματοσειρών του προηγούμενου αιώνα όσο και να είναι παρούσα στην μοντέρνα σχεδιαστική πρωτοπορία της εποχής. Στις δύο αυτές αρχές θα βασίσει στην δεκαετία που ακολουθεί ο μαθητής του Johnston – τυπογράφος και γλύπτης – Eric Gill, τον σχεδιασμό της εξίσου θρυλικής για την τυπογραφική τέχνη Gill Sans. Αλλά αυτό είναι μια άλλη, πολύ διαφορετική ιστορία.

Η Underground μετονομαζεται σε Johnston και κατασκευάζεται αρχικά σαν τυπογραφικός οδηγός για τις επιγραφές και τις πινακίδες που τοποθετούνται στα διάφορα σημεία του υπόγειου Λονδίνου. Αργότερα θα μεταφερθεί σε ξύλινες και μεταλλικές τυπογραφικές πλάκες που χρησιμοποιούνταν για την εκτύπωση των τυπογραφικών στοιχείων σε επιφάνειες. Αυτή η αρχική εκδοχή της γραμματοσειράς θα αποτελέσει με αυστηρότητα την μοναδική γραφή όλων των εφαρμογών του σιδηροδρόμου για σχεδόν 70 ακόμα χρόνια. Ο Johnston σχεδιάζει την γραμματοσειρά με απόλυτη αυτοπεποίθηση σχετικά με την χρήση ενός και μόνο πάχους και όχι περισσότερων. Με τέτοιο μάλιστα παρανοϊκό πάθος που όταν ένας από τους νεότερους μαθητές του σχεδιάζει ένα συμπληρωματικό design για bold κεφαλαία στοιχεία, ο Johnston σταματάει να του μιλάει για δεκαετίες.

london-underground
 
Η Johnston θα επανασχεδιαστεί άλλη μια φορά με κριτήριο τις καινούριες μεθόδους εκτύπωσης το 1979 και έκτοτε θα συνεχίσει να στοιχειώνει με την ίδια απαράλλαχτη μινιμαλιστική γραμμή της και με τα χαρακτηριστικά διαμαντάκια για τόνους, κάθε σκοτεινή διαδρομή από την άκρη στην άκρη των θεμελίων της πρωτεύουσας της αυτοκρατορίας. Από το Camden στο Lambeth, το West End ή το Westminster, μεταλάδες, grimers, πάνκηδες ή υπάλληλοι των ανακτόρων, χουλιγκανς Chelsea ή Arsenal, φτωχοδιάβολοι ή βέροι άγγλοι γιάπηδες, στρατιώτες των Φοκλαντς, βομβιστές της Αλ Κάιντα, αφροαμερικάνοι του εξεγερμένου Τότεναμ ή Γιαπωνέζοι τουρίστες θα ζητήσουν την έξοδο κινδύνου, θα προσέξουν το θρυλικό κενό μεταξύ συρμού και αποβάθρας, θα αποβιβαστούν ή θα μεταβούν σε εκατοντάδες βαγόνια.
 
Οδηγούμενοι εμμονικά από το ίδιο transparent και όμως υπόγεια καθοριστικό (pun intended) στοιχείο της αισθητικής και της μαζικής κουλτούρας.  Ακόμα κι αν το κεφάλι της βασίλισσας πέσει, ταμπέλες χρειαστεί να ξυλωθούν για «άνομες πράξεις», συρμοί βομβαρδιστούν από εξωγήινους ή στην τελική δε συμβεί και τίποτα ιδιαίτερo, η Johnston θα είναι πιθανότατα ακόμα εκεί για να κατευθύνει τις εξελίξεις. Γι’ αυτό και χρόνια της πολλά λοιπόν. Long live the (Type) Queen and cheers to the next 100 years.

 

 

Best of internet