Quantcast

Πόσες αποτυχημένες διαστημικές σειρές χωράνε μέσα σε μία χρονιά;

Μετά το Space Force και το Avenue 5, το Moonbase 8 είναι η τελευταία προσθήκη σε ένα απογοητευτικό διαστημικό τηλεοπτικό 2020

Είναι γνωστό, όλοι το ξέρουν, η Αμερική λατρεύει τους αστροναύτες. Και κατ’ επέκταση λατρεύει και τις αφηγήσεις γι’ αυτούς σε επίπεδο μυθοπλασίας, μια διαδικασία που κρατάει πολλές δεκαετίες, πηγαίνοντας πίσω μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα. Οι λόγοι γι’ αυτό είναι διάφοροι και καθόλου κρυφοί. Η αμερικάνικη ιδεολογία βλέπει το διάστημα ως το τελευταίο frontier, το ύστατο σύνορο προς πέρασμα, το τελευταίο ύψωμα προς κατάκτηση. Αυτή η frontier λογική, κυρίαρχη από γενέσεως της σύγχρονου αμερικάνικου καπιταλισμού, συναντήθηκε με την διαστημική περιπέτεια κατά την όξυνση του ψυχρού πολέμου, όταν το Space Race έγινε σημαντικό υλικό και συμβολικό πεδίο ανταγωνισμού μεταξύ ΗΠΑ και ΕΣΣΔ. Έτσι, τα αστροναυτικά επιτεύγματα παράγονταν ως αποδεικτικά στοιχεία ενός αμερικάνικου exceptionalism, μιας υπεροχής των αμερικάνικων αξιών. Μέσα σε αυτό το σύστημα αξιών, κεντρικός ήταν ένας αφηρημένος ιδεαλισμός του δυτικού ανθρώπου που τιθασεύει το κοσμικό χάος και εξερευνά το απόλυτο άγνωστο. Εκεί, ο αστροναύτης είναι ο υψηλότερος εκπρόσωπος του ανθρώπινου είδους. Ένας Αμερικάνος εκπρόσωπος, φυσικά. Μ’ αυτήν την έννοια, η λατρεία της αμερικάνικης pop κουλτούρας για τους αστροναύτες ήταν στην πραγματικότητα ένα διαρκές αυτο-πίπωμα, μια ρομαντικοποιημένη εξύψωση της απεριόριστης επέκτασης της αμερικάνικης αυτοκρατορίας, ως ανώτερης μορφής της καπιταλιστικής κοινωνίας, μέχρι τα άστρα.

Οι ηρωικές, συχνότατα τραγικές μάλιστα, αναπαραστάσεις της διαστημικής αποστολής των αστροναυτών στη μεγάλη οθόνη είναι αμέτρητες. Πραγματικά αμέτρητες. Είπαμε, η αμερικάνικη πολιτιστική βιομηχανία λατρεύει το αστροναυτικό δράμα. Θέλετε να κάνουμε μια σύνοψη των τελευταίων χρόνων μόνο; Μέσα στην τελευταία δεκαετία, έχουμε δει Gravity, Interstellar, First Man, The Martian, Hidden Figures, Ad Astra, Life, Lucy in the Sky, Moon. Ταινίες που έχουν διαφορές μεταξύ τους, φυσικά, αλλά επίσης ταινίες που έχουν κάποια σημαντικά κοινά χαρακτηριστικά. Οι περισσότερες προέρχονται από μεγάλα στούντιο κι αποτελούν κυριλέ ακριβές παραγωγές, έχοντας μεγάλα ονόματα στις σκηνοθετικές καρέκλες κι ακόμα μεγαλύτερα ονόματα μπροστά στην κάμερα. Μιλάμε επίσης για ταινίες που έχουν στοχεύσει κατευθείαν στα κινηματογραφικά βραβεία, με κάποιες να φλερτάρουν ανοιχτά με την ταμπέλα του Oscar baiting και αρκετές να βραβεύονται πράγματι σε διάφορες τελετές. Εξάλλου, τα ιστορικά δράματα κι οι ηρωικές αφηγήσεις αποτελούν παραδοσιακά προνομιακό πεδίο για επίδειξη prestigious κινηματογραφίας και υψηλών υποκριτικών δυνατοτήτων, πράγματα που άλλωστε λατρεύουν στα Όσκαρ και τα βραβεία γενικότερα.

Παραδοσιακά, λοιπόν, το αστροναυτικό σινεμά είναι σοβαρό, δραματικό, βλοσυρό, ηρωϊκό, βασανισμένο, κυριλέ, φιλόδοξο. Μεταφράζονται άραγε αυτά πετυχημένα σε τηλεοπτικό format; Ερώτημα. Η αλήθεια είναι πως στο παρελθόν η τηλεόραση μάλλον σπάνια μπήκε σε αυτά τα λημέρια. Παρόλα αυτά, μέσα στην περασμένη δεκαετία που η golden era της peak tv ωρίμασε ακόμα περισσότερο, η αμερικάνικη τηλεόραση άρχισε να επεκτείνεται προς το διάστημα. Κι όχι μόνο, δηλαδή, αφού γενικότερα η tv έχει γίνει όλο και πιο φιλόδοξη κι επεκτατική, προσπαθώντας να διαρρήξει το σύνορο ανάμεσα στην μεγάλη και τη μικρή οθόνη. Αποτέλεσμα; Βλέπουμε όλο και συχνότερα ακριβές τηλεοπτικές παραγωγές που εισβάλλουν στο γήπεδο των παραδοσιακών κινηματογραφικών genres μεγάλης κλίμακας, όπως οι επικές ταινίες ιστορίας ή φαντασίας. Αν κάνουμε μια επισκόπηση στο τι σειρές με αστροναύτες έχουμε δει πρόσφατα στην τηλεόραση, τότε θα συναντήσουμε μάλλον περισσότερα πράγματα απ’ ότι θα περίμενε αρχικά κάποιος. Ας πούμε, το 2020 είχε 5 καινούριες μεγάλες διαστημικές τηλεοπτικές παραγωγές με αστροναύτες στο επίκεντρό τους. Πώς έγινε αυτό;

Η αρχή του trend έρχεται μάλλον το 2018, όταν το Hulu αποφασίζει να φτιάξει το The First, μια σειρά του Beau Willimon, δημιουργού του House of Cards, με πρωταγωνιστή τον Sean Penn. Η σειρά, συμπίπτοντας χρονικά με το First Man και μοιραζόμενο την ίδια φιλοδοξία μαζί του, απέτυχε να κάνει αίσθηση κι έτσι ακυρώθηκε πολύ σύντομα. Μετά, τ0 2019, στο παιχνίδι μπαίνουν Netflix και Apple, αλλά χωρίς μεγαλύτερη επιτυχία. Το Another Life και το For All Mankind αντίστοιχα, το πρώτο κοιτώντας στο μέλλον και το δεύτερο επιστρέφοντας στο παρελθόν, κατάφεραν να ανανεωθούν για δεύτερη σεζόν αλλά δίχως να προκαλέσουν κάποια ιδιαίτερη αίσθηση ή ενθουσιασμό (κι αποσπώντας μάλλον χλιαρές κριτικές από επαγγελματίες και κοινό). Και το 2020 γίνεται το μεγάλο μπαμ. Το Netflix εκτοξεύει δύο ναυαρχίδες: το κωμικό Space Force με τον Steve Carrell και το δραματικό Away με την Hillary Swank. Αμφότερα απογοήτευσαν σε γενικές γραμμές, με το δεύτερο να κόβεται κιόλας. Η Disney με τη σειρά της φτιάχνει το The Right Stuff, βασισμένο στο ομώνυμο βιβλίο του Tom Wolfe που μετέφερε στο σινεμά ο Philip Kaufman κάποτε. To HBO, από την άλλη, ζητάει από τον Armando Iannucci να φτιάξει μια διαστημική σειρά με τον Hugh Laurie και το αποτέλεσμα είναι το Avenue 5. Και, τέλος, η λατρεμένη κινηματογραφική Α24 κάνει άλλη μια τηλεοπτική απόπειρα με το Moonbase 8, το οποίο έκανε πρεμιέρα στα μέσα Νοεμβρίου στο Showtime. Για την ιστορία, τίποτα απ’ όλα αυτά δεν τα πήγε καλά σε νούμερα και κριτικές.

Γιατί έτσι, λοιπόν; Γιατί τα πάνε τόσο μέτρια, στην καλύτερη, οι σύγχρονες διαστημικές σειρές με αστροναύτες; Ας δοκιμάσουμε δύο γενικές παρατηρήσεις. Η αλήθεια είναι πως εξ ορισμού το διαστημικό είδος είναι δύσκολο να πετύχει στη μικρή οθόνη. Παρότι η τηλεόραση έχει αδιαμφισβήτητα μεγαλώσει, δεν είναι ακόμα σινεμά – κι αυτό δεν πρέπει να το ξεχνάμε. Αντίστοιχα, παρόλο που το διάστημα έχει έρθει πιο κοντά στη γη κι η απόσταση από το άγνωστο έχει μικρύνει, δεν είναι ακόμα τόσο μικρό ώστε να χωρέσει με άνεση στην τηλεόραση. Υπάρχουν, θα λέγαμε, κάποιες δομικές αντιφάσεις εδώ που δεν καταφέρνουν να επιλύσουν οι παραπάνω σειρές. Αν κοιτάξουμε τις παραπάνω σειρές, χωρίζοντάς σε δύο μεγάλες γενικές κατηγορίες δράματος και κωμωδίας, τότε θα μπορούσαμε να πούμε το εξής.

Από τη μία πλευρά, τα κυριλέ τηλεοπτικά αστροναυτικά δράματα τείνουν να φτηναίνουν το θέμα τους. Δε μπορούν να μιμηθούν την αίσθηση του wonderment που περιέχει μια διαστημική περιπέτεια αστροναύτη στη μεγάλη οθόνη. Ακόμα κι αν η παραγωγή είναι ακριβή, τα λεφτά δεν επαρκούν για να δημιουργήσουν την ιδιαίτερη κινηματογραφική αύρα με την οποία έχουμε συνδέσει αυτό το θέμα. Εξάλλου, όπως σημειώσαμε και παραπάνω, είναι κρίσιμο να υπάρχει καλός σκηνοθέτης και καλοί ηθοποιοί σε κάτι τέτοιο. Κι είπαμε, η τηλεόραση δεν έχει μεγαλώσει αρκετά ακόμα. Από την άλλη πλευρά, αν κοιτάξουμε τις κωμωδίες, τότε βλέπουμε ότι η τηλεόραση δυσκολεύεται να βρει ένα κατάλληλο κωμικό ύφος ώστε να επικοινωνήσει με το διαστημικό/αστροναυτικό είδος. Στις σειρές που έχουμε δει μέχρι τώρα, βλέπουμε να επιλέγουν το συγκεκριμένο setting ώστε να φτιάξουν ένα μάλλον παραδοσιακό sitcom αλλά με μεγαλύτερο production value. Επιπλέον, δείχνουν να εστιάζουν στο μοτίβο της workspace κωμωδίας, πράγμα που τείνει να λειτουργεί σε εργασιακούς χώρους όπου οι καθημερινές καταστάσεις προκαλούν μια έντονη ταύτιση από τη μεριά του κοινού.

Για να είμαι ειλικρινής, από την πρώτη κατηγορία -αυτήν του δράματος- δεν περίμενα τίποτα ιδιαίτερο. Ας δούμε τις δύο φετινές τέτοιες σειρές, το The Right Stuff και το Away. Όσον αφορά το πρώτο, η νέα σειρά της Disney είναι ψόφια αμά τη αφίξει, χλιαρή και ξενέρωτη. Δεν έχει τίποτα ούτε από την επική και περιπετειώδη ματιά της κινηματογραφικής μεταφοράς του Kaufman ούτε από την σπιρτάδα και την οξυδέρκεια της γραφής του Wolfe. Όσον αφορά το Away, πέρα από το έχουμε να κάνουμε με άλλη μία τέλεια νετφλιξική μετριότητα, η σειρά στοχεύει σε ένα σοβαρό και ειλικρινές δράμα που συνδυάζει την απώλεια των αγαπημένων με την εξερεύνηση του αγνώστου δίχως να έχει τίποτα στην γραφή και τη ματιά της που να μπορεί να το υποστηρίξει. Έτσι, τόσο στη μία όσο και στην άλλη περίπτωση, οι κλασικές αμερικάνικες ιδέες της αστροναυτικής τραγωδίας της αυτοθυσίας, του μεγάλου ψυχικού και ηθικού βάρος του να είσαι εκπρόσωπος της ανθρωπότητας στο διάστημα, της δοκιμασίας του ανθρώπου απέναντι στον κοσμικό τρόμο και της αβάσταχτης μοναξιάς του δρομέα αστρικών αποστάσεων γίνονται κενό γράμμα. Για να είμαστε πιο ακριβείς, ακόμα πιο κενό σε σύγκριση με την ήδη ρηχή σύγχρονη χολιγουντιανή κινηματογραφία πάνω στο θέμα, στην πλειοψηφία των περιπτώσεων τουλάχιστον.

Από την άλλη, περίμενα πολλά περισσότερα από τις διαστημικές κωμωδίες του 2020, οπότε εδώ η απογοήτευση πόνεσε περισσότερο. Πρώτα απ’ όλα, μιλάμε για πρότζεκτ από αξιόλογους δημιουργούς που πάντα αξίζει να παρακολουθείς τις δουλειές τους. Ας πούμε, το Avenue 5 θα ήταν η δεύτερη αμερικάνικη σειρά του Iannucci μετά το εξαιρετικό Veep, και μάλιστα μαζί με τον θρύλο Laurie, οπότε αν μη τι άλλο οι προσδοκίες ήταν υψηλές. Ανέμενα κάτι αληθινά αστείο, καυστικό, πολυεπίπεδο κι οξυδερκές, αντάξιο της ιστορίας του δημιουργού του, αλλά μπα. Αντίστοιχα, το Space Force ήταν το πολυαναμενόμενο reunion του Greg Daniels με τον Steve Carrell μετά την χρυσή τους συνεργασία στο The Office, ενώ ο Daniels είχε κάνει ήδη ένα αξιοπρεπές comeback στην μετα-Parks and Recreation εποχή του με το συμπαθέστατο Upload. Παρόλα αυτά, η σειρά ξεφούσκωσε μετά το πολύ μεγάλο αρχικό hype, αδυνατώντας να ανταποκριθεί σε αυτό (και προς το παρόν αναμένουμε αν θα συνεχιστεί, ίσως και όχι). Τέλος, το Moonbase 8 ήταν η τελευταία μου ελπίδα. Όλα τα στοιχεία έμοιαζαν υποσχόμενα. Το τηλεοπτικό τμήμα της Α24 είχε κάνει ήδη παπάδες με το Euphoria, o John C. Reilly είναι μια ζωντανή κωμική κληρονομιά, ο Tim Heidecker είχε δώσει υπέροχα χαοτικά δείγματα στο Tim & Eric κι ο Fred Armisen, βετεράνος του Saturday Night Live, είχε δημιουργήσει το εξαιρετικό Portlandia αλλά και το υποτιμημένο Los Espookys.

Μεταξύ των τριών, το Moonbase 8 είναι σίγουρα το αξιοπρεπέστερο. Μπορεί η πρώτη σεζόν να είναι μέτρια προς καλή, γενναιόδωρα μιλώντας, αλλά ο συνδυασμός των συντελεστών περιέχει τόσο συσσωρευμένο ταλέντο που ελπίζω ότι στο μέλλον θα καταφέρει να αποδώσει. Παρόλα αυτά, νομίζω ότι υπάρχει κι ένα δομικότερο πρόβλημα σε αυτό το στυλ κωμωδίας που εκπροσωπούν οι 3 προαναφερθείσες σειρές, το οποίο θίξαμε εν μέρει και παραπάνω. Με έναν τρόπο, κι οι 3 είναι παραλλαγές πάνω στο πετυχημένο μοτίβο των workplace κωμωδιών, κάτι που έχουμε δει στο παρελθόν αρκετές φορές σε σειρές σαν το The Office, το Parks and Recreation, το Brooklyn Nine-Nine, το It’s Always Sunny in Philadelphia, το 30 Rock και το Scrubs, ή ακόμα και το Mythic Quest πιο πρόσφατα, για να αναφέρουμε μόνο μερικές χωρίς να πιάσουμε καν την μεγάλη παράδοση των βρετανικών αντίστοιχων σειρών που περιέχει διαμάντια σαν το The IT Crowd και το The Thick of It ή μακρινούς κρυμμένους θησαυρούς σαν το Wellington Paranormal. Η επιτυχία αυτού του μοντέλου έχει κάτι εντελώς ασύμβατο με το διαστημικό/αστροναυτικό setting. Ουσιαστικά, μιλάμε για κωμωδίες που λειτουργούν τόσο καλά ακριβώς επειδή παράγουν χάος και παράνοια μέσα σε ένα κατά τ’ άλλα βαρετό, μουντό, καθημερινό και αλλοτριωτικό εργασιακό περιβάλλον. Υπάρχει οικειότητα και ταύτιση, από την οποία δραπετεύουμε μέσα από τις absurd καταστάσεις των χαρακτήρων. Μπορεί όμως το διάστημα να λειτουργήσει σαν ένα τέτοιο work-space;

Παρόλο που στα χαρτιά θα είχε ενδιαφέρον μια ριζοσπαστική απομυθοποίηση του διαστημικού εργασιακού περιβάλλοντος και της χάραξης διαστημικής πολιτικής, οι σειρές που έχουμε δει φέτος δεν έχουν καταφέρει να το κάνουν αποτελεσματικά. Η αναλυτική-κριτική τους ματιά καταλήγει υπερβολικά αμβλυμμένη ώστε να πετύχει κάτι τέτοιο. Το αποτέλεσμα είναι πως με αυτόν τον τρόπο η πετυχημένη workspace comedy συνταγή αντιστρέφεται. Αντί να έχουμε συναρπαστικά πράγματα μέσα σε ένα μουντό περιβάλλον, έχουμε μουντά πράγματα μέσα σε ένα συναρπαστικό περιβάλλον. Ποιος θέλει να δει κάτι τέτοιο; Ή, τουλάχιστον, αν είναι να βγει κάτι τέτοιο ως αποτέλεσμα, ας είναι μέσα από μια συγκεκριμένη καλλιτεχνική πρόθεση κι όχι επειδή η σειρά δεν καταφέρνει να λειτουργήσει σαν αυτό που θα ήθελε να είναι.

Αν επιστρέψουμε στη μεγάλη εικόνα από την οποία ξεκινήσαμε το κείμενο, θα δούμε ότι η ίδια η ιδέα της εξερεύνησης του διαστήματος βρίσκεται σε ένα σταυροδρόμι. Η υπέρμετρη κι αφελής αισιοδοξία για την τεχνική και την επιστήμη ως ουτοπικές δυνάμεις που θα στείλουν τον άνθρωπο στο διάστημα είναι πλέον ένα ψόφιο απομεινάρι μιας περασμένη εποχής. Στην θέση της, αναδύονται δύο πράγματα. Πρώτον, η σκοτεινή απαισιοδοξία της συνάντησης με το κοσμικό κενό που διαλύει το ανθρώπινο εκμηδενίζοντάς το. Δεύτερον, η κυνική αλαζονεία των hyper-καπιταλιστών τύπου Jeff Bezos και Elon Musk που λίγο πολύ φαντασιώνονται ένα διάστημα μόνο για πάρτη τους. Κι οι δύο αυτές πλευρές της κατάστασης ανταποκρίνονται τέλεια σε μια εποχή σαν τη σημερινή, στην οποία το άγνωστο παράγει υπαρξιακό τρόμο την ώρα που η ζωή στη γη γίνεται όλο και πιο αβίωτη. Όμορφα πράγματα γενικά. Παρόλα αυτά, η συναισθηματική και διανοητική ένταση που παράγεται μέσα σε αυτήν την συνθήκη θα μπορούσε να είναι ιδανικό πεδίο για την ανάπτυξη μιας σύγχρονης κωμικής διαστημικής γλώσσας. Υπάρχει χώρος, υπάρχει potential, υπάρχει ελπίδα (όχι γενικά, για το συγκεκριμένο λέω, μη μπερδευόμαστε). Μακάρι η τηλεόραση να τα καταφέρει καλύτερα τα επόμενα χρόνια.

Best of internet